19-03-2023
Lieve Hanneke, beste mensen!
Wat geweldig dat jullie hier allemaal zijn bij de opening van de tentoonstelling Pats! Boem! van Hanneke Gommers.
Nadat twee échte kunstkenners spijtig genoeg niet bleken te kunnen spreken vandaag,
vroeg Hanneke mij iets te willen zeggen over haar werk. Een échte kunstkenner ben ik niet, maar een ervaren kijker durf ik mijzelf wel te noemen.
Ik volg Han haar werk al zo lang ik haar ken. En dan gaan we toch al gauw bijna 40 jaar terug in de tijd. Ik werd acuut verliefd op Hanneke én op de weelderige bloemen die ze toen schilderde.
Hanneke is heel mededeelzaam als het over haar werk gaat. Je kunt niet bij haar op bezoek komen zonder eerst meegesleurd te worden naar haar atelier om de laatste ontwikkelingen te aanschouwen. Haar enthousiasme en bevlogenheid spatten van haar gezicht en van haar doeken.
De openheid waarmee zij haar werkproces deelt is uniek en een kunstvorm op zichzelf.
Dit kunnen jullie allemaal zien in het prachtige filmpje wat hier vertoond wordt.
Maar wat maakt iets nou kunst?
Volgens mij begint dat bij ‘het niet begrijpen’. Daar waar nieuwsgierigheid gewekt wordt.
Hanneke laat ons dingen zien die we niet gewend zijn.
Donald Duck staat te kwaken voor ‘la dame del unicornio’ van Raphael Sanzio,
Micky Mouse zet ‘de Koninklijke Familie’ van Goya toch enigszins te kakken,
en Mini Mouse danst bij ‘de Hemelvaart van Maria’ van Guido Reni.
Haar werk ontregelt. Misschien voelen we ons er zelfs wel ongemakkelijk bij.
Waar kijk ik in hemelsnaam naar? Het klopt niet. Ik begrijp het niet.
Een heldere boodschap lijkt te ontbreken.
Met de nieuwsgierige houding die ze van haar kijker vraagt, zo schildert ze ook.
Er mogen dingen ontstaan zonder te sturen.
En dan gebeurt er soms iets magisch. Valt iets samen. Alsof je slechts een doorgeefluik bent van het universum.
En natuurlijk, Hanneke is een échte schilder die écht kan schilderen.
Kijk maar naar haar streken. Hoe zij tovert met verf. Dus stuurloos wordt het nooit.
Daarvoor is zij te veel meester over haar penseel en weet ze heel goed wat ze doet.
Han begint meestal met foto’s van haar onderwerpen.
Deze foto’s vormen de basis voor haar schilderijen.
En dan begint het schilderen. Laag over laag over laag. En weer weghalen.
En weer een nieuwe laag. En weer weghalen. En weer een nieuwe laag. En weer weghalen. Krassen op de iPhone ter inspiratie. Dit letterlijk vertalen in verf op haar schilderij.
En weer poetsen. En weer een laag.
Creëren en vernietigen.
De gelaagdheid doet soms duizelen.
We leven in een veranderende tijd. Een tijd waarin iedereen verantwoording af moet leggen. De samenleving zegt tegen de kunstenaar: waarom verhoud jij je niet tot de wereld?
Hanneke en ik hebben er weleens gesprekken over. Móet kunst maatschappelijk gerelateerd zijn? Heeft kunst voor de kunst nog bestaansrecht?
L’art pour l’art, dat is de stroming waarbinnen Hanneke is opgeleid. En dat is waar zij ook voor staat.
We leven steeds meer in een wereld die maakbaar lijkt. Maar degenen die dat geloven hebben nog niet zoveel meegemaakt.
Het leven gebeurt.
De maakbaarheid zit ’m in hoe je reageert op wat je overkomt.
En zelfs dat durf ik te betwijfelen.
Mag ongemak nog bestaan?
Mag iets niet perfect zijn?
Is het niet bevrijdend om geen hapklare brokken voorgeschoteld te krijgen?
Om het ‘niet weten’ toe te laten.
Misschien is de bedoeling van Han haar werk wel dát we het niet begrijpen.
Dat je er een beetje moeite voor moet doen.
En is dat geen mooie levenshouding?
Dat we een beetje meer moeite doen voor elkaar, waardoor schoonheid zichtbaar wordt in alles en iedereen om ons heen.
We zien graag kunst die troost. We kijken graag naar schoonheid.
Dat is waar we kunst mee associëren. We willen zien wat we al kennen.
Hanneke lapt die codes en normen aan haar laars. Ze is eigenzinnig.
Ze creëert nieuwe werkelijkheden.
Haar werk is weerbarstig. Misschien soms zelfs lastig.
Hanneke neemt totale vrijheid.
Haar inspiratie haalt ze uit alles om haar heen. Bij voorkeur haar directe omgeving.
Dat is wat haar vormt.
Haar gezin, haar vrienden, haar dieren, haar huis, de natuur rondom haar.
Maar zeker ook de kunst. Oude en nieuwe meesters.
Ze zet klassieke schilders naar haar hand.
Johannes Vermeer met een toevallige veer, Goofy met ‘de edelman van Moroni’,
madeliefjes met Beckman’s ‘Frau mit mandoline’, abrikozen met de zouaaf van van Gogh, Frans Hals met Fischer Price speelgoed.
Soms laat ze me iets zien en dan roep ik uit: Bende gij nou helemaal gek geworden?
En dan lachen we samen heel hard.
Lachen. Dat hoort bij Hanneke. Hanneke verstaat de kunst van leven. Van genieten.
Maar vergis je niet. Onder die lach schuilt een diepe gevoeligheid.
Een gelaagdheid. Een complexiteit.
Niet geheel toevallig lijken Hanneke en haar schilderijen eigenlijk heel veel op elkaar.
Geniet van de tentoonstelling!
Karin Jonkers
